Το νέο Μουσείο της Ακρόπολης
αρχιτεκτονική μελέτη μέχρι και τη φάση της οριστικής μελέτης / έπαινος σε διεθνή αρχιτεκτονικό διαγωνισμό 2001
ΦΟΡΕΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ:
Οργανισμός Μουσείου Ακρόπολης
ΑΡΧΙΤΕΚΤOΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ:
Arata Isozaki, Ko Oono, Kuniaki Takahashi, Chrysostomos Nikolopoulos και Απόστολος Βέττας, Σάσα Λαδά, Δημήτρης Λάιος, Κωνσταντίνος Λεφάκης, Λόης Παπαδόπουλος
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ:
Δημήτρης Α. Φατούρος
ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ:
Νικόλαος Τσινίκας, ακουστική μελέτη
Αθανάσιος Τροχίδης, μελέτη κραδασμών
Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου, αρχιτέκτων
Καλλιρρόη Παλυβού, ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων
ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ:
Paul Marantz
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ:
Απόστολος Καλφόπουλος, Κατερίνα Κοτζιά, Κορίνα Φιλοξενίδου
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ:
Yoshio Takase
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ:
Αρχιτεκτονικά θέματα
Metalocus
έκθεση συμμετοχών
παρουσίαση σε ημερίδα
ΑΡΧΙΤΕΚΤOΝΙΚΗ ΠΡOΤΑΣΗ:
1. Η κρίσιμη συνθετική οργάνωση του Μουσείου της Ακρόπολης ανταποκρίνεται στη μοναδικότητα του μεγάλου μνημείου, στη διάβρωσή του από τον ιστορικό και το φυσικό χρόνο και στην επανένταξη των “θραυσμάτων” στον Ιερό χώρο.
Απέναντι στο βράχο, σε άμεση συνέχεια και συνάφεια, το Μουσείο είναι μέρος του ιστορικού τοπίου, τμήμα της κοινής μακράς διαδρομής του βράχου, της Ακρόπολης των κτισμάτων της Κλιτύος, και των ενδείξεων του ιστορικού οικισμού των κατοίκων του τόπου.
2. Αυτά τα χαρακτηριστικά θέλει να διατυπώσει και να εκφράσει η πρόταση: το μεγάλο τόπο του Παρθενώνα και τον ισότιμο αλλά μικρότερο του Ερεχθείου. Επιβάλλονται από κτίσματα μικρής σχετικά κλίμακας, αναφορά στις παλαιότερες ιστορικές και νεότερες συνθήκες της περιοχής.
Τα «θραύσματα συντεταγμένα στα πραγματικά μεγέθη των δύο μνημείων είναι συγκεντρωμένα στο χώρο κάτω από τον «ουρανό», το μεγάλο θόλο του Παρθενώνα και του Ερεχθείου. Ο διαφώτιστος θόλος προστατεύει χωρίς να διαμορφώνει όρια και επιπλέον ελέγχει κατάλληλα το φωτισμό. Μια διαφώτιστη, σχεδόν οριζόντια, μεμβράνη υπερκαλύπτει κατά ένα μέρος το θόλο και τις διαδρομές που τον περιβάλλουν.
3. Η οπτική επαφή με το τοπίο, το βράχο και τον Παρθενώνα, ενοποιεί και ταυτίζει το χώρο της μουσειολογικής αναφοράς με το ιστορικό θέμα.
Η άμεση σχέση του συνολικού χώρου του Μουσείου με τον αρχαιολογικό πεζόδρομο και η συνάφεια του βράχου της Ακρόπολης ευνοούν επιθυμητές ταυτίσεις. Οι ελεγχόμενοι είσοδοι-έξοδοι τονίζουν την ιερή περιοχή, το «τέμενος» του Μουσείου.
Οι προγενέστερες και οι μεταγενέστερες εποχές των εκθεμάτων αναπτύσσονταιη κάθε μία σε ένα διαφορετικό επίπεδο μέσα στο σύνθετο «οικισμό» που περιβάλλει το μεγάλο και το μικρό θόλο.
Διαδρομές σε διάφορα ύψη και σε διάφορες θέσεις συνδέουν τις εποχές και υποδεικνύουν συσχετίσεις με τα μεγάλα μνημεία και τα εκθέματα των διαφόρων περιόδων.
Η θέα της «ζωντανής» ανασκαφής από το δώμα του καθιστικού και του αναψυκτηρίου συντίθεται με τις μουσειολογικές αναφορές, επιβεβαιώνει με τρόπο άμεσο την ιστορικοαρχαιολογική εμεπειρία και εμπλουτίζει την συγκίνηση της επίσκεψης.
4. Η πρόταση ανταποκρίνεται προς τα δεδομένα τόσο της Πρώτης όσο και της Δεύτερης Φάσης υλοποίησης του Μουσείου της Ακρόπολης. Η γεωμετρική και συντακτική «αταξία» των περιμετρικών πρισματικών όγκων του Μουσείου μπορεί να εγγραφεί στο γεωμετρικό κατακερματισμό των πίσω όψεων των υφιστάμενων πολυκατοικιών και να τις ανασυντάξει. Η Δεύτερη Φάση υλοποίησης του Μουσείου της Ακρόπολης θα χαρακτηρισθεί από την κατεδάφιση, ακαριαία ή σταδιακή, αυτών των κατασκευών. Το προτεινόμενο Μουσείο ήδη από την Πρώτη Φάση υλοποίησης εισάγει στο τοπίο της περιοχής ένα ευέλικτο πολυμορφικό κτιριακό δεδομένο. Διαθέτει χαρακτηριστικά τελειωμένου κτιρίου αλλά και τη δυνατότητα να παραλαμβάνει τις αλλαγές της Δεύτερης Φάσης υλοποίησης, που είναι όμως τοποθετημένη σε χρόνο αδιάγνωστο και ανοιχτό σε ποικίλα ενδεχόμενα (π.χ. επιλεκτική μόνο κατεδάφιση, ανασκαφή, υποχρέωση ανάδειξης ευρημάτων, ...).
Η εγκατάσταση της ισχυρής συνθετικής ιδέας του κοσμικού αβγού, εκτός του ότι αναπτύσσει ένα κύριο χωρικό, οπτικό και συμβολικό θέμα, καθιστά ισότιμες και «τελικές» όλες τις «ενδιάμεσες» κτιριακές εκδοχές του Μουσείου, οι οποίες είναι δυνατόν να εμφανισθούν κατά την υλοποίηση της Δεύτερης Φάσης.
ΦΟΡΕΑΣ ΤΟΥ ΔΙΑΓΩΝΙΣΜΟΥ:
Οργανισμός Μουσείου Ακρόπολης
ΑΡΧΙΤΕΚΤOΝΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ:
Arata Isozaki, Ko Oono, Kuniaki Takahashi, Chrysostomos Nikolopoulos και Απόστολος Βέττας, Σάσα Λαδά, Δημήτρης Λάιος, Κωνσταντίνος Λεφάκης, Λόης Παπαδόπουλος
ΣΥΜΒΟΥΛΟΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΩΝ:
Δημήτρης Α. Φατούρος
ΕΙΔΙΚΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΟΙ:
Νικόλαος Τσινίκας, ακουστική μελέτη
Αθανάσιος Τροχίδης, μελέτη κραδασμών
Αλεξάνδρα Αλεξοπούλου, αρχιτέκτων
Καλλιρρόη Παλυβού, ανάδειξη μνημείων και αρχαιολογικών χώρων
ΜΗΧΑΝΙΚΟΣ ΦΩΤΙΣΜΟΥ:
Paul Marantz
ΣΥΝΕΡΓΑΤΕΣ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΕΣ:
Απόστολος Καλφόπουλος, Κατερίνα Κοτζιά, Κορίνα Φιλοξενίδου
ΦΩΤΟΓΡΑΦΟΣ ΜΟΝΤΕΛΟΥ:
Yoshio Takase
ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ-ΑΝΑΦΟΡΕΣ:
Αρχιτεκτονικά θέματα
Metalocus
έκθεση συμμετοχών
παρουσίαση σε ημερίδα
ΑΡΧΙΤΕΚΤOΝΙΚΗ ΠΡOΤΑΣΗ:
1. Η κρίσιμη συνθετική οργάνωση του Μουσείου της Ακρόπολης ανταποκρίνεται στη μοναδικότητα του μεγάλου μνημείου, στη διάβρωσή του από τον ιστορικό και το φυσικό χρόνο και στην επανένταξη των “θραυσμάτων” στον Ιερό χώρο.
Απέναντι στο βράχο, σε άμεση συνέχεια και συνάφεια, το Μουσείο είναι μέρος του ιστορικού τοπίου, τμήμα της κοινής μακράς διαδρομής του βράχου, της Ακρόπολης των κτισμάτων της Κλιτύος, και των ενδείξεων του ιστορικού οικισμού των κατοίκων του τόπου.
2. Αυτά τα χαρακτηριστικά θέλει να διατυπώσει και να εκφράσει η πρόταση: το μεγάλο τόπο του Παρθενώνα και τον ισότιμο αλλά μικρότερο του Ερεχθείου. Επιβάλλονται από κτίσματα μικρής σχετικά κλίμακας, αναφορά στις παλαιότερες ιστορικές και νεότερες συνθήκες της περιοχής.
Τα «θραύσματα συντεταγμένα στα πραγματικά μεγέθη των δύο μνημείων είναι συγκεντρωμένα στο χώρο κάτω από τον «ουρανό», το μεγάλο θόλο του Παρθενώνα και του Ερεχθείου. Ο διαφώτιστος θόλος προστατεύει χωρίς να διαμορφώνει όρια και επιπλέον ελέγχει κατάλληλα το φωτισμό. Μια διαφώτιστη, σχεδόν οριζόντια, μεμβράνη υπερκαλύπτει κατά ένα μέρος το θόλο και τις διαδρομές που τον περιβάλλουν.
3. Η οπτική επαφή με το τοπίο, το βράχο και τον Παρθενώνα, ενοποιεί και ταυτίζει το χώρο της μουσειολογικής αναφοράς με το ιστορικό θέμα.
Η άμεση σχέση του συνολικού χώρου του Μουσείου με τον αρχαιολογικό πεζόδρομο και η συνάφεια του βράχου της Ακρόπολης ευνοούν επιθυμητές ταυτίσεις. Οι ελεγχόμενοι είσοδοι-έξοδοι τονίζουν την ιερή περιοχή, το «τέμενος» του Μουσείου.
Οι προγενέστερες και οι μεταγενέστερες εποχές των εκθεμάτων αναπτύσσονταιη κάθε μία σε ένα διαφορετικό επίπεδο μέσα στο σύνθετο «οικισμό» που περιβάλλει το μεγάλο και το μικρό θόλο.
Διαδρομές σε διάφορα ύψη και σε διάφορες θέσεις συνδέουν τις εποχές και υποδεικνύουν συσχετίσεις με τα μεγάλα μνημεία και τα εκθέματα των διαφόρων περιόδων.
Η θέα της «ζωντανής» ανασκαφής από το δώμα του καθιστικού και του αναψυκτηρίου συντίθεται με τις μουσειολογικές αναφορές, επιβεβαιώνει με τρόπο άμεσο την ιστορικοαρχαιολογική εμεπειρία και εμπλουτίζει την συγκίνηση της επίσκεψης.
4. Η πρόταση ανταποκρίνεται προς τα δεδομένα τόσο της Πρώτης όσο και της Δεύτερης Φάσης υλοποίησης του Μουσείου της Ακρόπολης. Η γεωμετρική και συντακτική «αταξία» των περιμετρικών πρισματικών όγκων του Μουσείου μπορεί να εγγραφεί στο γεωμετρικό κατακερματισμό των πίσω όψεων των υφιστάμενων πολυκατοικιών και να τις ανασυντάξει. Η Δεύτερη Φάση υλοποίησης του Μουσείου της Ακρόπολης θα χαρακτηρισθεί από την κατεδάφιση, ακαριαία ή σταδιακή, αυτών των κατασκευών. Το προτεινόμενο Μουσείο ήδη από την Πρώτη Φάση υλοποίησης εισάγει στο τοπίο της περιοχής ένα ευέλικτο πολυμορφικό κτιριακό δεδομένο. Διαθέτει χαρακτηριστικά τελειωμένου κτιρίου αλλά και τη δυνατότητα να παραλαμβάνει τις αλλαγές της Δεύτερης Φάσης υλοποίησης, που είναι όμως τοποθετημένη σε χρόνο αδιάγνωστο και ανοιχτό σε ποικίλα ενδεχόμενα (π.χ. επιλεκτική μόνο κατεδάφιση, ανασκαφή, υποχρέωση ανάδειξης ευρημάτων, ...).
Η εγκατάσταση της ισχυρής συνθετικής ιδέας του κοσμικού αβγού, εκτός του ότι αναπτύσσει ένα κύριο χωρικό, οπτικό και συμβολικό θέμα, καθιστά ισότιμες και «τελικές» όλες τις «ενδιάμεσες» κτιριακές εκδοχές του Μουσείου, οι οποίες είναι δυνατόν να εμφανισθούν κατά την υλοποίηση της Δεύτερης Φάσης.
